Cánh đồng Nà Uốt sau mùa gặt chỉ còn gốc rạ và bùn nhão nhoét. Đây là nơi lý tưởng để lũ trẻ ở vùng này bắt lươn đồng - đặc sản nức tiếng của mảnh đất Nghĩa Đô. Bỏ giày, xắn quần cao tới đầu gối, tôi bì bõm lội ruộng theo lũ trẻ. Dù ruộng lầy nhưng đôi chân của chúng thoăn thoắt, trong khi tôi phải nhích từng bước, thành ra luôn ở phía sau chúng. Như muốn chia sẻ với người không quen đồng ruộng, lũ trẻ đi chậm lại, vừa đi chúng vừa cười khúc khích. Cậu bé tên D lớn tuổi nhất nhóm đợi tôi đến và nói: Chú cứ đi theo cháu, chỗ nào có lươn cháu chỉ để chú biết!

Lũ trẻ lấm lem bắt lươn đồng.

D vừa nói xong thì mấy đứa đi trước reo lên: Chỗ này có lươn đấy! D kéo tôi đi nhanh đến đó, rồi cậu bé dùng hai tay thoăn thoắt đào bùn. Trong nháy mắt, một chú lươn đồng to bằng ngón chân cái, vàng ươm đã bị D kẹp chặt trong tay. Những đứa trẻ mặt lấm tấm bùn, miệng cười rạng rỡ khi tìm được “chiến lợi phẩm”, hồn nhiên đến vô cùng. Đợi cho D thả chú lươn vào xô, tôi mới hỏi: Làm thế nào để biết được chỗ lươn “ở”? D trả lời rành rọt: Để biết có lươn hay không phải tìm được lỗ lươn!

Nói rồi, D nhanh tay gạt nhẹ lớp bùn để tìm lỗ lươn. Dưới lớp bùn là lỗ lươn to bằng ngón tay cái, xuất hiện lớp bọt màu trắng. Cũng như lần trước, hai tay D thoăn thoắt đào bùn nhưng lần này phải đào sâu hơn và rộng hơn, đào mãi D mới bắt được chú lươn. Thông thường, người ta dùng thuổng để bắt lươn. Cứ thấy lỗ lươn là họ dùng thuổng để đào bùn, vừa nhanh, vừa đào được sâu. Dường như những câu bé ở Nà Uốt đã quen bắt lươn bằng tay không, nên dù không có thuổng nhưng với chúng không có vấn đề gì.

“Chiến lợi phẩm” của một ngày đi bắt lươn đồng.

Tranh thủ lúc ngồi nghỉ trên bờ ruộng, tôi hỏi chuyện bọn trẻ. Với sự vô tư, hồn nhiên của những cậu bé đang học trung học cơ sở, chúng nói chuyện với tôi rất gần gũi, cởi mở và mang đậm chất nông thôn. Do lớn tuổi nhất trong nhóm nên D rất chững chạc và luôn được nhóm ưu tiên cho “phát ngôn”. Qua câu chuyện của D, tôi được biết, vào mùa bắt lươn, từ tháng giêng đến tháng 4 và từ tháng 9 đến tháng 12 âm lịch, tranh thủ được nghỉ học là mấy đứa trẻ trong thôn rủ nhau đi bắt lươn đồng. Chúng đi bắt lươn đồng vì đam mê là chính, còn nếu kiếm được đồng nào thì mang về đưa cho bố mẹ. Có những ngày chúng bắt được 1 - 2 kg lươn đồng, kiếm được 100.000 - 200.000 đồng, chia nhau mỗi đứa được 30.000 - 50.000 đồng. Chuyến trải nghiệm bắt lươn đồng của tôi với nhóm của D không may mắn, bởi đi khắp tràn ruộng thôn Nà Uốt, chúng tôi lấm lem quần áo nhưng chỉ túm được 5 chú lươn đồng. Thấy vậy, D bảo: Sáng sớm nay, mấy người trong thôn đi bắt lươn rồi chú ạ, nên chắc không còn nhiều nữa. Nếu chú ở lại, mai chú cháu mình đi sang ruộng thôn bên tiếp tục bắt lươn. Do có việc nên tôi đành từ chối và không quên mua hết chỗ lươn mà lũ trẻ bắt được. Khi đưa tiền, lũ trẻ kiên quyết không lấy. Với giọng thật thà và ra dáng của người anh, D nói: Có 5 con lươn, đáng gì mà lấy tiền của chú. Chú cầm về ăn thử lươn đồng quê cháu nhé. Lần khác chú xuống đây, chúng cháu sẽ cố bắt thật nhiều để bán cho chú. Lúc đó lấy tiền của chú mới bõ.

Cảm ơn tấm chân tình của bọn trẻ, tôi nhận lấy 5 chú lươn đồng béo vàng, trong lòng thấy thật hạnh phúc. Khi “cơm áo, gạo tiền” còn là nỗi lo, thì chút thời gian đi bắt lươn đồng, được trò chuyện với lũ trẻ nông thôn hồn hậu, chất phác đã giúp tôi cảm nhận được sự trân quý cuộc sống.