Với ý nghĩa cầu mưa thuận gió hòa, mừng mùa màng bội thu sau một năm sản xuất và mời tổ tiên cùng về ăn mừng lúa mới. Mừng lúa mới được đồng bào Tày nhiều nơi tổ chức nhưng nét riêng mừng cơm mới của người tày Bảo Yên lại mang hương vị khác, trong bữa cơm mừng lúa mới thường không thể thiếu món hoa của cây Lau rừng.
Theo đồng bào Tày ở Nghĩa Đô bữa cơm mừng lúa mới là tục lệ không thể thiếu trong sinh hoạt văn hóa được nối truyền từ đời này qua đời khác. Quan niệm vào khoảng thời điểm tháng chín âm lịch, trời đất bắt đầu chuyển giao giữa tiết bạch lộ và thu phân. Đó là lúc thời điểm tiết trời se lạnh của tháng chín âm lịch cũng là lúc cây Lau rừng có hoa non. Những người phụ nữ Tày lại đeo xoỏng rủ nhau đi lấy bông hoa Lau non làm món ăn, dài khoảng 5 đốt ngón tay.
Trong bữa cơm tối mừng lúa mới, đồng bào thường gặt về nhà một ít lúa mới từ ngày hôm trước đủ bữa ăn cho cả gia đình. Ngoài chuẩn bị gà, vịt, sản vật từ trên rừng dưới nước như hoa chuối, cá suối nướng, rượu… thì họ còn chuẩn bị món hoa Lau rừng. Những bông hoa cây Lau được mang về chế biến bằng nhiều cách nhưng chủ yếu người ta để nguyên, rửa sạch cho vào chõ xôi hấp chín, sau đó được chấm với một vị nước chấm đặc biệt chỉ có ở vùng cao đó là Mác Khén (hạt dổi rừng). Khi đã sắp xong mâm lễ, gia chủ bản Tày quan niệm, gia chủ phải là người ăn thử cơm mới trước, ăn khoảng hai miếng cơm mới với câu nói truyền thuyết “ ăn ít no lâu để cả vụ sau ăn cơm không tốn gạo”, sau đó gia chủ cho con một con mèo ăn tiếp cơm mới lại với quan niệm cho con mèo ăn cơm để cả vụ mùa, gặt lúa về có con vật trông kho thóc mà không bị đói. Đặc biệt với món hoa bông Lau, ngoài ý nghĩa như một món ăn bình thường thì bông hoa Lau non được đồng bào Tày đặt lên mâm lễ, còn có ý nghĩa so sánh ngầm giữa bông lúa vụ mùa với bông Lau trên rừng. Nếu bông lúa thấy mình nhỏ hơn bông Lau thì bông lúa sẽ xấu hổ và để sang vụ tới, bông lúa sẽ cố gắng to như bông Lau để dân bản thóc gạo đầy kho.
Bữa cơm mừng lúa mới của đồng bào Tày Bảo Yên không chỉ là nét đẹp văn hóa truyền thống ngàn đời nay mà còn là dịp để gia đình, anh em, họ hàng quây quần bên nhau sau một vụ mùa sản xuất thắng lợi. Qua đó, bày tỏ lòng thành kính của con người với đất trời, gửi gắm ước nguyện no ấm của con người vào tương lai./.
Các bài khác
- Tưng bừng lễ hội đền Phúc Khánh thị trấn Phố Ràng (28.05.2016)
- Đồn Phố Ràng (26.05.2016)
- DI TÍCH LỊCH SỬ VĂN HÓA CĂN CỨ CÁCH MẠNG VIỆT TIẾN (26.05.2016)
- Chiến thắng Nghĩa Đô- Bảo Yên - Lao Cai (26.05.2016)
- Hội cốm của người Tày ở Bảo Yên, Lào Cai (28.05.2016)